De laatste weken

Deel 3 van Marokkoreis 2011
Nu ik dit schrijf zijn we zojuist de grens Spanje/Frankrijk over, de reis is afgelopen en ieder volgt nu zijn eigen weg.
De laatste weken waren er zoveel toeristische hoogtepunten, dat ik, nu het achter de rug is, nog moeite heb om alles te beschrijven. Dan moet je ook maar een dagboek bijhouden zoals de meeste reisgenoten deden. Het is een grote verandering bij een jaar of 5 geleden, vrijwel iedereen heeft tegenwoordig een laptop bij zich, waarop iedere dag de belevenissen worden vastgelegd.'Avonds zie je dan ook overal de beeldschermen oplichten.
De twee beroemde kloven van het zuiden van Marokko, de Todra en de Dades kun je beide met de camper inrijden. Voor de Todrakloof is dit nog niet zo lang weer mogelijk, de eerste keer dat we hier waren konden we een klein stukje erin, en overnachtten we daar tussen de rotswanden. De weg was nl. weg, de winterregens hadden die helemaal vernield. Nu is er hard gewerkt , je kunt doorrijden, maar het blijft een weg waaraan steeds gewerkt moet worden, regelmatig valt er een stuk uit.
In de Dadesvallei is een spectaculaire pas, die met de camper valt te doen en als je dan helemaal doorrijdt tot het laatste dorp zie je een wild landschap met enorme vergezichten en diepe dalen. De weg is wel wat smal en hobbelig en van vangrail heeft men nooit gehoord.
Een heel ander verhaal is de ksar (betekent: versterkt dorp) Ait Benhaddou. Dit dorp heeft als decor gediend voor veel bekende films (ik ben geen filmkenner, dus weet niet welke), de resten hiervan zijn nog aanwezig, zoals een piepschuim toegangspoort, een nep-arena enz. He dorp zelf is vrijwel onbewoond, volgens de gids niet meer dan 30 personen en deze leven van de toerist. Volop winkeltjes en je mag ook een huisje bezoeken waar een mevrouw een draadje wol spint en haar schapen toont. Na afloop verwacht ze wel een gulle gift. Omhoog is het een hele klim, maar de moeite waard, het uitzicht is naar alle kanten schitterend.
De gids die ons dit alles toonde wees ons op een nieuwe weg, die direct naar de Tichkapas zou gaan, veel minder kilometers dan de normale weg.Ja, alles pas geasfalteerd en net een maand open. Wij op pad, als eersten. Het begin was prachtig, toem kwam er een pas met zulke scherpe bochten en steile hellingen, dat we onze reisgenoot met caravan gauw hebben gebeld om alsjeblieft maar terug te gaan. De route was in 1 woord fantastisch, door de Hoge Atlas, met uitzichten op bergen in alle kleuren. Langs smalle wegen door kleine dorpjes vorderden we, tot we ongeveer halverwege bij een stuk gaten en kuilen kwamen. We dachten dit is vast een klein stukje, doorzetten maar. Verkeerd gedacht, 't bleef tot het eind om de ergste gaten heensturen. Terugkeren was geen optie, dan kwamen we in donker in Marrakech aan. 4 van onze reisgenoten waren ons gevolgd, iedereen haalde het, maar wel wat verdwaasd door het gehobbel. Arme auto's! Enthousiast over het prachtige landschap en iets om thuis te vertellen, dit avontuur.
In Marrakech bleven we 3 dagen, een dagexcursie met bezoeken aan de Majorelletuin, altijd weer prachtig, de Saadische graftombes en het Bahiapaleis. Ondanks de teruggang van het aantal bezoekers, dat overal in Marokko merkbaar is, was het hier erg druk. Verder een middag in de soek met bezoek aan de kruidendokter, waar men voor alle kwalen een middeltje heeft, alles gemaakt van natuurlijke grondstoffen. Ook een stevige massage van nek en schouders kon worden ondergaan, waarbij de vertrokken gezichten van de slachtoffers voor heel wat hilariteit zorgden.
Na Marrakech bezochten we de waterval van Ouzoud, de tweede in hoogte in Afrika. Het is inderdaad een enorm gat, als je bovenaan de rand staat! Je wandelt door een olijvenbos omlaag, steekt de rivier over via een wiebelend houten bruggetje en klimt weer omhoog via trappen, die, gelukkig voor de handelaren, uitkomen bij de souvenirwinkeltjes.
Fes was ons volgende doel en hier is het hoogtepunt een wandeling door de medina, de oude, ommuurde stad met 9000 zulke nauwe straatjes, dat er geen auto's in mogen. De winkels worden dan ook per ezel bevoorraad, zodat je regelmatig aan de kant moet als de roep balak, balak! klinkt.
De leerlooierijen, waar Fes ook om bekend is, liggen midden in de stad, je kunt op de lucht afgaan als je in de buurt bent.
We bekeken ook het handwerk van de mozaiekkunstenaars van Fes, ieder steentje wordt met de hand uit een tegeltje gehakt, hoe ingewikkelder de vorm ervan, des te meer geld krijgt de maker. Ook het andere aardewerk van Fes is beroemd, het is verfijnder dan wat in Safi of Tamegroute wordt gemaakt en zoals men zelf zegt van een betere kwaliteit (met navenante prijzen!)
Vanuit Fes brachten we ook een bezoek aan Meknes, de vierde koningsstad van Marokko. Hier zijn de bouwwerken van sultan Moulay Ismail nog steeds te zien. Deze 17e eeuwse heerser was een echte bouwer, in de stad zijn zo'n 25 km. aan lemen muren overgebleven, sommige ervan 4 meter dik, met 20 poorten, waarvan Bab Mansour de grootste is. De rijke versiering van deze poort bestaat uit prachtig tegelwerk en uit 2 enorme marmeren zuilen, die de sultan uit het Romeinse Volubilis liet weghalen.Deze sultan was een groot voorstander van recycling, het verhaal gaat dat hij zelfs de slaven, die niet meer konden werken, persoonlijk onthoofdde en de lijken door het leem liet stampen als toevoeging in het bouwmateriaal.
Volubilis was ons volgende reisdoel, een vrij uitgestrekte opgraving, die 30 km. noordelijk van Meknes ligt. Er zijn enkele bouwwerken, al dan niet gerestaureerd, herkenbaar, ook een opnieuw opgebouwde triomfboog en veel vloermozaieken, die verrassend intact zijn gebleven.
Onze laatste stop was Chefchaouen, een stadje in het Rifgebergte. Een heel sfeervol plaatsje met nauwe kronkelstraatjes en wit en blauw geverfde huizen. De camping ligt hoog boven de stad, omlaag kun je via een trap die in de hoogste straat uitkomt en dan daal je steeds verder de doolhof van straatjes in. Ook volop winkeltjes daar en onze laatste gezamenlijke maaltijd vond plaats op het boventerras van een leuk restaurantje bij het centrale plein. Diner bij kaars- en sterrenlicht, heerlijk eten en gelukkig kun je met een taxi voor weinig geld terug naar de camping!
De laatste ochtend was het vroeg opstaan, we wilden de boot van 11 uur halen uit Tanger Port Med en dat is meer dan 100 km. rijden. Iedereen was mooi op tijd, de formaliteiten verliepen vlot, allemaal aan boord en terug naar Europa!.
Het was een enige reis met een leuke groep, wat hadden wij zoal: een familie, een poes en een hond, een dolfijn en een dolfinarium en nog een flinke caravan, 14 gezellige mensen, reisleiding van ANWB en begeleiding van Vagebond, kortom geheel verzorgd!
Intussen weer thuis in Loenen. Allemaal groeten van Rob, Inge en Birka.